Nông thôn mới Quảng Trị

Năm 2017 Trung tâm Ứng dụng tiến bộ khoa học và công nghệ (KH&CN) tỉnh Quảng Trị, nay là Trung tâm Nghiên cứu, ứng dụng và thông tin KH&CN tỉnh đã xây dựng dự án “Ứng dụng tiến bộ KH&CN trong chăn nuôi bò nhằm chuyển đổi sinh kế cho người dân ở vùng cát ven biển chịu ảnh hưởng bởi sự cố môi trường biển tỉnh Quảng Trị”, thực hiện trong 3 năm, từ tháng 9/2017- 9/2020.

Qua hơn 6 năm thực hiện (giai đoạn 2013-2019), Chương trình bố trí dân cư đã có tác động không nhỏ đến việc ổn định cuộc sống, giải quyết việc làm, nâng cao thu nhập, giảm nghèo, bảo vệ môi trường, cũng cố anh ninh quốc phòng góp phần thực hiện có hiệu quả Chương trình MTQG xây dựng nông thôn mới (NTM) trên địa bàn tỉnh.

Với phương thức canh tác mô hình lúa hữu cơ tại Quảng Trị, người dân không những phấn khởi về năng suất, hiệu quả mang lại mà cảnh quan môi trường trên đồng ruộng còn được cải thiện…

Được hỗ trợ vay vốn ưu đãi, cấp đất sản xuất và hạn chế tối đa nguy cơ gây ô nhiễm môi trường, nhiều hộ dân di dời trang trại, gia trại, cơ sở sản xuất ra vùng cát ở xã Hải Khê, huyện Hải Lăng giờ đây đã dần ổn định ở nơi làm ăn mới

Ngày 18/12/2018, tại TP Đà Nẵng, Trung tâm Quốc gia Nước sạch và Vệ sinh môi trường nông thôn tổ chức lớp tập huấn “Hướng dẫn triển khai Bộ chỉ số Theo dõi - Đánh giá nước sạch nông thôn”.

Trong thời gian qua, Bộ TNMT đã phối hợp chặt chẽ với Hội NDVN triển khai nhiều hoạt động bảo vệ môi trường (BVMT) nông thôn với nội dung thiết thực, có chiều sâu gắn với thực hiện chức năng, nhiệm vụ của mỗi cơ quan...

Môi trường là một trong các tiêu chí khó thực hiện trong Bộ tiêu chí quốc gia về xây dựng nông thôn mới. Để hỗ trợ cho các địa phương thực hiện thí điểm và nhân rộng các mô hình bảo vệ môi trường, đặc biệt tại các xã khó khăn, biên giới, hải đảo, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Đề án 712 về thí điểm hoàn thiện và nhân rộng mô hình bảo vệ môi trường trong xây dựng nông thôn mới tại các xã khó khăn, biên giới, hải đảo theo hướng xã hội hóa, giai đoạn 2017-2020. Tuy nhiên, qua các năm triển khai còn gặp nhiều tồn tại, hạn chế, khó khăn vướng mắc.

Đến xã Cam Hiếu, huyện Cam Lộ, nhiều người không khỏi ngỡ ngàng về cảnh quan, môi trường của vùng nông thôn. Đến thời điểm này các tiêu chí về xây dựng nông thôn mới (NTM) đưa ra đã được địa phương hoàn thành vượt mức. Những con đường thảm nhựa, đổ bê tông thẳng tắp, hàng rào cây xanh mát, điện thắp sáng khắp đường làng ngõ xóm. Cùng với đó là những khu vườn ổi, bưởi da xanh trĩu quả cho thu nhập hàng chục triệu đồng mỗi vụ… là bằng chứng sinh động và rõ nét nhất cho mô hình NTM.

“Để không còn tình trạng được mùa rớt giá, đã đến lúc các địa phương, ngành chức năng phải hướng nông dân sản xuất theo nhu cầu thị trường, chủ động kế hoạch sản xuất, không chạy theo phong trào” - đại biểu Trương Minh Hoàng (đoàn ĐBQH Cà Mau), Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Quốc hội chia sẻ với PV Báo NTNN.

Ngày 13/11/2018, tại thành phố Pleiku (tỉnh Gia Lai), Bộ Nông nghiệp và PTNT phối hợp với UBND tỉnh Gia Lai đã tổ chức hội nghị “Triển khai đề án hỗ trợ thôn, bản, ấp, thuộc các xã đặc biệt khó khăn xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2018-2020” và sơ kết “Đề án thí điểm mô hình bảo vệ môi trường trong xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2017-2020”. Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và PTNT-Trần Thanh Nam, Phó chủ tịch UBND tỉnh Gia Lai-Kpă Thuyên, Chánh Văn phòng điều phối Nông thôn mới Trung ương-Nguyễn Minh Tiến đồng chủ trì hội nghị. Tham dự hội nghị, có đại diện một số Bộ/ngành Trung ương, một số đơn vị thuộc Bộ Nông nghiệp và PTNT có liên quan, cùng đại diện lãnh đạo Sở Nông nghiệp và PTNT, Tài nguyên và Môi trường, Văn phòng Điều phối nông thôn mới của 40 tỉnh thành.

Sáng ngày 17/10/2018, đoàn công tác của Bộ Tài nguyên và Môi trường do Thứ trưởng Võ Tuấn Nhân làm trưởng đoàn đã có chuyến kiểm tra tình hình xây dựng nông thôn mới và thực hiện tiêu chí môi trường tại tỉnh Quảng Trị. Làm việc với đoàn có Phó Chủ tịch UBND tỉnh Hà Sỹ Đồng, cùng đại diện lãnh đạo các Sở, ngành liên quan.

Với mục tiêu nâng cao chất lượng cuộc sống của người dân, xây dựng cảnh quan môi trường nông thôn sáng, xanh, sạch, đẹp, tạo ra 1 vùng quê đáng sống, hiện nay xã Hải Thượng, huyện Hải Lăng đã và đang tích cực triển khai các nhóm giải pháp, trong đó quan trọng nhất là đẩy mạnh công tác tuyên truyền, vận động và hỗ trợ cho nhân dân phát huy vai trò làm chủ cùng với địa phương nâng cao chất lượng các tiêu chí đã đạt được và thực hiện thêm 12 tiêu chí xây dựng xã nông thôn mới kiểu mẫu

Những năm gần đây, tình hình nuôi trồng thủy sản trên địa bàn tỉnh Quảng Trị gặp nhiều khó khăn do ô nhiễm môi trường vùng nuôi dẫn đến dịch bệnh trên thủy sản diễn ra diện rộng, đặc biệt là ở vùng nuôi tôm gây thiệt hại về kinh tế cũng như ảnh hưởng tâm lý người nuôi. Tình trạng ô nhiễm môi trường nuôi thủy sản diễn ra nghiêm trọng phần lớn do các chất hữu cơ dư thừa từ thức ăn, phân và các rác thải đọng lại dưới đáy ao. Ngoài ra, còn do các hóa chất, kháng sinh được sử dụng trong quá trình nuôi trồng cũng dư đọng lại không được xử lý. Đây là cơ hội cho các vi sinh vật gây bệnh phát sinh, phát triển và gây hại trên thủy sản. Trước tình hình trên, bên cạnh biện pháp sử dụng hóa chất chlorin nhằm hạn chế sự lây lan dịch bệnh thì việc sử dụng các loại chế phẩm sinh học là một giải pháp hữu hiệu để giải quyết nhiều vấn đề trong nuôi trồng thủy sản như xử lý môi trường, phòng, chống dịch bệnh và an toàn vệ sinh thực phẩm.

Tỉnh Quảng Trị đang tăng cường nguồn lực hỗ trợ người dân bị ảnh hưởng sự cố môi trường biển, học nghề, tìm việc làm và xuất khẩu lao động nhằm chuyển đổi sinh kế để ổn định cuộc sống.

Sau mỗi mùa thu hoạch, nông dân thường đốt rơm rạ ngay tại cánh đồng gây ô nhiễm môi trường. Trong khi đây là nguồn nguyên liệu rất có giá trị, có thể mang lại lợi nhuận cao nếu biết tận dụng làm nấm, phân bón hay sản xuất giấy.

Ngày 14/6/2018, đồng chí Nguyễn Đức Chính, Phó Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch UBND tỉnh có buổi kiểm tra tình hình xây dựng nông thôn mới và khôi phục sản xuất, đời sống sau sự cố môi trường biển trên địa bàn huyện Triệu Phong, trực tiếp kiểm tra tại xã Triệu Vân; cùng tham dự có đại diện Lãnh đạo các sở Nông nghiệp và PTNT, Xây dựng, Kế hoạch và Đầu tư, Tài chính, Tài nguyên Môi trường, Văn phòng điều phối nông thôn mới.

Nhận thức vấn đề bảo vệ môi trường chính là bảo vệ sức khỏe, cuộc sống cho mỗi người, gia đình và cộng đồng, vì thế các tổ chức Hội Phụ nữ trong tỉnh có nhiều hoạt động hiệu quả nhằm góp phần giữ gìn môi trường xanh - sạch - đẹp.

Để chăn nuôi phát triển theo hướng bền vững, phát huy tối đa hiệu quả kinh tế và giảm thiểu ô nhiễm môi trường, những năm gần đây huyện Vĩnh Linh đã có nhiều chính sách khuyến khích, hỗ trợ các tổ chức, cá nhân phát triển chăn nuôi tập trung, quy mô lớn theo hướng sản xuất hàng hóa. Với hiệu quả kinh tế mang lại, phương thức chăn nuôi này đang thu hút sự quan tâm của nhiều nguời dân trên địa bàn.

Để tạo sinh kế bền vững cho người dân sau sự cố môi trường biển cũng như khai thác có hiệu quả tiềm năng, lợi thế của địa phương, huyện Hải Lăng đã có nhiều chủ trương khuyến khích và tạo điều kiện cho ngư dân phát triển kinh tế. Nhiều mô hình sản xuất, chăn nuôi có hiệu quả đã xuất hiện, khẳng định tính thích nghi với điều kiện đất đai, khí hậu vùng cát, trong số đó mô hình trồng cỏ nuôi bò nhốt của anh Trần Quang Huấn, thôn Trung An, xã Hải Khê, huyện Hải Lăng là một điển hình.

Nhằm giáo dục cho học sinh nâng cao ý thức bảo vệ môi trường, đồng thời biết tự mình làm ra thực phẩm sạch phục vụ bản thân và gia đình, hơn 2 năm nay, Trường THCS Hướng Phùng (Hướng Hóa) xây dựng mô hình rau sạch trồng trên rác thải từ vỏ cà phê. Với mô hình này, học sinh tự tay chăm sóc, thu hoạch sản phẩm và được sử dụng rau sạch chế biến món ăn, có thể bán cho những người có nhu cầu ở địa phương để xây dựng quỹ khuyến học trong nhà trường.

Sau sự cố môi trường biển ảnh hưởng đến các xã, thị trấn vùng biển, việc chuyển đổi sản xuất, đưa các giống cây, trồng con nuôi mới phù hợp với điều kiện của các địa phương ven biển nhằn phát triển sinh kế cho ngư dân là rất cần thiết. Năm 2017, được sự hỗ trợ của Huyện Đoàn phối hợp với Phòng Nông nghiệp và PTNT huyện Vĩnh Linh, Anh Nguyễn Hữu Giáp thôn Tân Mạch, xã Vĩnh Thái đã mạnh dạn tiếp nhận mô hình con nuôi mới đó là vịt biển. Đây là mô hình nuôi vịt biển đầu tiên của tỉnh Quảng Trị.

Trong môi trường cạnh tranh ngày càng gay gắt, một trong những yếu tố quan trọng góp phần làm nên sự thành công của một sản phẩm trên thị trường chính là thương hiệu sản phẩm. Thương hiệu sản phẩm gắn liền với chất lượng sản phẩm và được khẳng định bởi sự tín nhiệm của người tiêu dùng. Nhưng những sản phẩm có chất lượng tốt nếu người sản xuất không quan tâm đến vấn đề xây dựng thương hiệu thì cũng khó để thu hút được người tiêu dùng. Vì vậy, hoạt động sở hữu trí tuệ về lĩnh vực đăng ký nhãn hiệu góp phần quan trọng thúc đẩy sản phẩm đến tay người tiêu dùng và nhờ đó thúc đẩy sản xuất phát triển. Xác định được tầm quan trọng đó, thời gian qua, Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh Quảng Trị đã đẩy mạnh các hoạt động tư vấn, hướng dẫn cho các doanh nghiệp, cơ sở sản xuất thực hiện xây dựng thương hiệu sản phẩm sản xuất trên địa bàn.

Cam An là một xã vùng ven đô thuộc huyện Cam Lộ, dân cư khá đông, có chợ Tư Sòng, các trường học và làng nghề truyền thống làm bún nên lượng rác thải ra môi trường khá lớn. Trong những năm trước đây tình trạng ô nhiễm môi trường từ các ao, hồ, sông suối, kênh mương, chợ, nước thải làm bún...từ khi Hội Liên hiệp (LHPN) xã Cam An thành lập mô hình “Tổ thu gom rác tự quản” đã hạn chế tình trạng ô nhiễm môi trường, góp phần cùng toàn xã thay đổi bức tranh môi trường nông thôn mới ngày càng Xanh - Sạch - Đẹp.

Thực hiện cuộc vận động “Phụ nữ Quảng Trị chung sức xây dựng nông thôn mới”, Hội LHPN huyện Vĩnh Linh đã tích cực tuyên truyền, vận động cán bộ, hội viên, phụ nữ góp công, góp sức, hiến đất làm đường giao thông thủy lợi nội đồng, giao thông thôn xóm, xây dựng nhà văn hóa thôn, trường học, trạm y tế…trong đó đặc biệt chú trọng thực hiện tiêu chí 17 về “Môi trường” gắn với cuộc vận động “Xây dựng gia đình 5 không, 3 sạch”, đẩy mạnh thực hiện nội dung “3 sạch” ( Nhà sạch – bếp sạch – ngõ sạch).

Sự cố môi trường biển miền Trung tháng 4/2016 đã làm thiệt hại nghiêm trọng đến sản xuất kinh doanh và đời sống của nhân dân, nhất là người dân ven biển thuộc 4 tỉnh Hà Tĩnh, Quảng Bình, Quảng Trị và Thừa Thiên - Huế. Ngày 24/7/2017, Bộ Y tế đã chính thức công bố thủy sản miền Trung an toàn. Tuy nhiên, người dân ven biển đã và đang tiếp tục đối mặt với nhiều khó khăn trong việc khôi phục sinh kế cũ cũng như chuyển đổi sinh kế phù hợp theo hướng bền vững.

Nuôi gà trên cát là hình thức chăn nuôi được người dân vùng biển thực hiện từ lâu đời bởi rất phù hợp và hiệu quả kinh tế cao. Tuy nhiên, trước đây người dân vùng biển chỉ chú trọng phát triển nghề biển mà ít quan tâm phát triển nông nghiệp nên mô hình chăn nuôi này ít phát triển, người dân chỉ chăn nuôi đủ làm thực phẩm chứ không phát triển thành sản xuất hàng hóa tạo nguồn thu nhập. Từ lúc xảy ra sự cố ô nhiễm môi trường biển, người dân các xã ven biển chuyển đổi sinh kế, trong đó có phát triển nông nghiệp thì mô hình chăn nuôi gà thả vườn trên cát tỏ ra hiệu quả hơn bởi kỹ thuật nuôi đơn giản và sản phẩm thịt gà hơi dễ tiêu thụ lại bán được giá nên mang lại thu nhập khá ổn định cho người dân.

Sau sự cố môi trường biển, để phục hồi kinh tế, ông Ngô Văn Lương cùng với 1 nhóm hộ ở xã Vĩnh Giang, huyện Vĩnh Linh tiếp tục vay vốn, cải tạo ao hồ, đầu tư nuôi tôm trên diện tích được xã giao. Nhờ áp dụng đúng quy trình kỹ thuật từ chọn giống cho đến chăm sóc, phòng trừ dịch bệnh, đặc biệt cả nhóm hộ cùng hỗ trợ, giúp đỡ lẫn nhau trong mọi khâu nên tôm phát triển tốt, mang lại thu nhập khá. Chính nhờ vậy đời sống của từng gia đình đã được nâng lên và hiện nay nhóm hộ đang nỗ lực nuôi tôm theo hướng bền vững.

Với sự hỗ trợ của các cấp, các ngành, từ sau sự cố môi trường biển xảy ra, xã Triệu Vân, huyện Triệu Phong đã triển khai đồng bộ các giải pháp 1 cách quyết liệt và kịp thời nên đến nay người dân ở đây không chỉ vượt qua khó khăn trước mắt mà đã xây dựng được nhiều mô hình mang lại hiệu quả bước đầu khá cao, tạo sinh kế bền vững phù hợp trên vùng đất cát

Nước sạch, vệ sinh môi trường nông thôn là một trong những tiêu chí quan trọng để các địa phương hoàn thành lộ trình xây dựng nông thôn mới. Đặc biệt đối với các xã miền núi đặc thù, nơi mà nguồn nước sạch khan hiếm, các công trình nước sạch đã được đầu tư có ý nghĩa quan trọng phục vụ đời sống sinh hoạt của người dân. Trước thực trạng hàng loạt công trình nước sạch, nước tự chảy bị hư hỏng gây ảnh hưởng đến đời sống sinh hoạt của người dân, cần có những biện pháp khắc phục để tránh lãng phí trong đầu tư cũng như phục vụ nhu cầu của nhân dân.

Trước đó, Thủ tướng Chính phủ có Quyết định số 712/QĐ-TTg phê duyệt Đề án thí điểm hoàn thiện và nhân rộng mô hình bảo vệ môi trường trong xây dựng nông thôn mới tại các xã khó khăn, biên giới, hải đảo theo hướng xã hội hoá, giai đoạn 2017 – 2020, nhằm đẩy mạnh công tác bảo vệ môi trường trong xây dựng nông thôn mới.

Sau sự cố môi trường biển, nhiều thanh niên ở Quảng Trị đã xung phong tìm hướng phát triển sản xuất mới để vượt lên khó khăn.

Chúng tôi có dịp trở lại xã Triệu Lăng (Triệu Phong) trong những ngày đầu mùa hè năm nay. Bãi biển Nhật Tân của xã sau hơn một năm vắng lặng do ảnh hưởng sự cố ô nhiễm môi trường biển nay đã trở lại bình thường. Chỉ tính trong những ngày lễ 30/4 và 1/5 vừa qua, bãi biển Triệu Lăng đã đón hơn 600 du khách. Bãi tắm Nhật Tân cũng vừa được khai trương trở lại hứa hẹn một mùa du lịch biển hấp dẫn. Những con đường bê tông, những công trình công cộng được đầu tư xây mới hoặc sửa chữa tạo ra cơ sở vật chất khang trang dọc bờ biển của xã.

Thời gian qua, các khu dân cư trên địa bàn tỉnh đã chú trọng công tác bảo vệ môi trường, chủ động ứng phó với biến đổi khí hậu. Nhờ vậy môi trường sống ở làng quê ngày càng trong lành, xanh, sạch, đẹp. Trong số đó, khu dân cư Đạo Đầu (xã Triệu Trung, huyện Triệu Phong) và khu dân cư Mỹ Thủy (xã Hải An, huyện Hải Lăng) được xem là những điểm sáng.

“Cơ cấu lại nông nghiệp và xây dựng nông thôn mới nhằm phát triển nông nghiệp, nông thôn bền vững về kinh tế, xã hội và môi trường; nâng cao chất lượng tăng trưởng, năng suất lao động và sức cạnh tranh của nền nông nghiệp. Xây dựng nông thôn mới văn minh, hiện đại, an ninh chính trị ổn định, đời sống vật chất và tinh thần cho người dân nông thôn ngày càng được nâng cao; xây dựng kết cấu hạ tầng kinh tế, xã hội khu vực nông thôn ngày càng đồng bộ; cơ cấu kinh tế nông thôn và các hình thức tổ chức sản xuất hợp lý; gắn phát triển nông nghiệp với công nghiệp và dịch vụ; gắn phát triển nông nghiệp với phát triển đô thị” - Đó là mục tiêu tổng quát được đề ra trong Nghị quyết của Tỉnh ủy Quảng Trị về đẩy mạnh cơ cấu lại nông nghiệp gắn với thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới (MTQG XDNTM) giai đoạn 2017-2020, định hướng đến năm 2025, được Hội nghị lần thứ 9, BCH Đảng bộ tỉnh khóa XVI thông qua.

Để tìm kiếm sinh kế cho người dân sau sự cố ô nhiễm môi trường biển bằng giải pháp khai thác vùng đất cát, Công ty cổ phần Tổng Công ty thương mại Quảng Trị (Tổng Công ty thương mại Quảng Trị) đã triển khai mô hình trồng cây sả ở vùng cát để xuất khẩu nhằm tạo việc làm, tăng thu nhập cho lao động ở vùng biển.

Xã Gio Sơn, huyện Gio Linh (Quảng Trị) đã có cách làm hay để đạt được hai tiêu chí thu nhập và môi trường để về đích nông thôn mới một cách bền vững

Phát biểu tại Hội nghị “Xây dựng nền nông nghiệp công nghiệp Việt Nam”, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phú cho biết: “Chính phủ sẽ tạo điều kiện thuận lợi, tháo gỡ khó khăn vướng mắc, tạo lập môi trường quản lý, chính sách đồng bộ thúc đẩy nông nghiệp công nghệ cao phát triển”.

Xác định tiêu chí 17 về môi trường là tiêu chí khó thực hiện trong xây dựng nông thôn mới, những năm qua, huyện Cam Lộ luôn chú trọng đẩy mạnh công tác tuyên truyền nâng cao nhận thức, ý thức trách nhiệm của người dân về bảo vệ môi trường, làm cho cảnh quan môi trường nông thôn huyện trong lành và xanh- sạch- đẹp. Đến nay, sau 5 năm thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới, diện mạo nông thôn Cam Lộ ngày càng phong quang, sạch, đep, đặc biệt là vấn đề rác thải sinh hoạt ở khu dân cư được quan tâm xử lý góp phần giảm thiểu ô nhiễm môi trường, bảo vệ sức khỏe nhân dân tốt hơn

Cũng như nhiều vùng miền khác ở Quảng Trị, trong 5 năm qua, khi triển khai chương trình xây dựng nông thôn mới, các xã vùng biển đã huy động sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị, đẩy mạnh công tác tuyên truyền, vận động, tạo sự đồng thuận của người dân cũng như tập trung huy động mọi nguồn lực xây dựng cơ sở hạ tầng, phát triển kinh tế nên đã hoàn thành được nhiều tiêu chí. Tuy nhiên do sự cố môi trường biển, hiện nay và những năm tới, chương trình xây dựng nông thôn mới ở những xã này gặp rất nhiều khó khăn.

Vấn đề ô nhiễm môi trường hiện là vấn đề bức xúc của toàn xã hội, đặc biệt đối với cộng đồng người dân sống ở khu vực nông thôn. Có thể nói đây là tiêu chí khó với nhiều chỉ tiêu cần thực hiện để đạt theo yêu cầu.