Xã Vĩnh Giang, huyện Vĩnh Linh là xã nông thôn mới (NTM) bãi ngang ven biển có 7 thôn, thế mạnh kinh tế vẫn là nông nghiệp sạch, thích ứng biến đổi khí hậu và nuôi trồng thủy sản. Theo ông Lê Chẩn, Giám đốc Hợp tác xã Cổ Mỹ, xã Vĩnh Giang, quá trình xây dựng NTM, người dân trong xã tiếp nhận khoa học kỹ thuật được tỉnh chuyển giao để áp dụng vào sản xuất, tăng thu nhập cải thiện đời sống vật chất, tinh thần cho các gia đình. Thời gian qua, địa phương này được hỗ trợ hàng chục mô hình như trồng đậu xanh, dưa hấu, lúa, lạc thích ứng biến đổi khí hậu… để phát triển kinh tế. Ít có nơi nào phong trào xây dựng nhà đẹp, vườn đẹp sôi nổi như Vĩnh Giang. Hằng tháng xã tổ chức “Ngày Chủ nhật xanh” vào ngày chủ nhật đầu tiên của tháng để làm đẹp quê hương. Sau khi đạt chuẩn nông thôn mới cách đây hai năm, Vĩnh Giang đang tập trung làm giàu các tiêu chí, phấn đấu trở thành xã bãi ngang ven biển đầu tiên của tỉnh Quảng Trị đạt nông thôn mới kiểu mẫu vào năm 2021.
Xã Gio Việt, huyện Gio Linh còn thiếu một tiêu chí nữa là trở thành xã NTM đầu tiên vùng bãi ngang ven biển của huyện này. Phó Chủ tịch UBND xã Gio Việt Trần Thanh Hải cho biết, hai đột phá trong xây dựng NTM của xã là liên kết khai thác và chế biến thủy hải sản xuất khẩu. Năm 2019, Gio Việt chế biến xuất khẩu hơn 1.200 tấn cá hấp sấy khô (tương đương sáu nghìn tấn cá tươi). Hơn năm mươi lò hấp sấy cá khô trong xã giải quyết việc làm cho hàng trăm lao động. Xã có đội tàu đánh bắt xa bờ 40 chiếc, trung bờ 70 chiếc. Những nguồn thu từ khai thác biển, chế biến, xuất khẩu lao động hằng năm mang về cho Nhân dân khoản thu nhập đáng kể. Sau 5 năm xây dựng NTM, thu nhập trung bình của người dân tăng từ 12,5 triệu đồng đến 36 triệu đồng. Gio Việt đang phấn đấu cuối năm nay đạt chuẩn NTM.
Ông Hoàng Minh Trí, Phó Chi cục trưởng Chi cục Phát triển nông thôn tỉnh cho biết, giai đoạn 2014- 2017, trong 12 xã bãi ngang ven biển của tỉnh có 3 xã được công nhận đạt chuẩn NTM. Đến nay 9 xã còn lại cũng đã đạt bình quân 15,36 tiêu chí/xã; phấn đấu cuối năm 2020, thêm ba xã đạt chuẩn nữa là các xã Vĩnh Thái, Gio Việt và Trung Giang; đồng thời các xã Vĩnh Giang, Kim Thạch phấn đấu đạt NTM kiểu mẫu vào năm 2021. Khi bắt đầu xây dựng NTM, các xã bãi ngang ven biển Quảng Trị có kết cấu hạ tầng nông thôn chưa đồng bộ; việc áp dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật vào sản xuất, phát triển kinh tế của người dân còn nhiều hạn chế. Năm 2010, bình quân mỗi xã mới đạt bốn tiêu chí; các cấp, các ngành và cơ sở còn lúng túng trong nhận thức về cách làm, nay vùng bãi ngang ven biển Quảng Trị đạt kết quả như trên là cả quá trình cố gắng phấn đấu không ngừng của cả hệ thống chính trị.
Những năm qua, tỉnh đã tập trung nguồn lực hỗ trợ các xã bãi ngang ven biển với mức phân bổ cao gấp bốn lần so với các xã còn lại, mỗi năm bình quân phân bổ cho mỗi xã 5,7 tỉ đồng. Ngoài ra, các địa phương còn được lồng ghép nguồn vốn từ nhiều chương trình, dự án khác như chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững, chương trình hỗ trợ sinh kế biển, chương trình phát triển hạ tầng nuôi trồng thủy sản…Nhờ đó cơ sở hạ tầng các xã bãi ngang ven biển được đầu tư đáng kể, môi trường nông thôn sạch sẽ.
Trong quá trình phát triển, những người có hoàn cảnh khó khăn, nguồn lực và năng lực hạn chế đã được địa phương ưu tiên chuyển đổi nghề nghiệp phù hợp. Kết hợp khai thác biển và sản xuất nông nghiệp trên đất cát. Sau gần 5 năm triển khai chủ trương chuyển đổi nghề nghiệp cho ngư dân bãi ngang ven biển, tỉnh Quảng Trị đã đạt nhiều kết quả đáng khích lệ, giúp ngư dân yên tâm sản xuất, ổn định cuộc sống.
Ông Hồ Xuân Hòe, Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cho biết, những kết quả đạt được cho thấy xây dựng NTM ở các xã bãi ngang ven biển của tỉnh được triển khai đúng hướng, trong đó bài học kinh nghiệm đầu tiên là chủ động chuyển giao khoa học kỹ thuật nông ngư nghiệp cho người dân, tiếp tục chuyển đổi sinh kế, cho vay vốn tạo việc làm, phát triển sản xuất, ổn định đời sống. Đồng thời triển khai đồng bộ các cơ chế, chính sách đặc thù của tỉnh như hỗ trợ cây trồng, con nuôi tạo sản phẩm chủ lực; phát triển kinh tế tập thể; ứng dụng công nghệ cao vào khai thác thủy sản, phát triển nông nghiệp hữu cơ; khuyến khích liên kết sản xuất và tiêu thụ sản phẩm; chính sách cấp bù lãi suất… từ đó đã tạo động lực cho phát triển kinh tế nông nghiệp, nông thôn, góp phần tái cơ cấu ngành nông nghiệp gắn với xây dựng NTM bền vững.
Bên cạnh đó, để xây dựng NTM ở các xã bãi ngang ven biển có hiệu quả cần có các giải pháp tháo gỡ kịp thời đối với các tiêu chí còn khó thực hiện, trong đó trọng tâm là tổ chức lại sản xuất có hiệu quả, gắn với phát triển các sản phẩm chủ lực của vùng biển trong triển khai chương trình mỗi xã một sản phẩm; cải thiện các chỉ tiêu về môi trường, tỉ lệ hộ được sử dụng nước sạch, hộ có nhà tiêu, nhà tắm hợp vệ sinh. Tiếp tục nâng cao nhận thức của người dân trong vai trò chủ thể xây dựng NTM.