Cần nỗ lực thực hiện tiêu chí số 13 trong xây dựng nông thôn mới

Bộ tiêu chí xã nông thôn mới giai đoạn 2021 – 2025 yêu cầu cao hơn so với giai đoạn trước, nhất là tiêu chí số 13 về tổ chức sản xuất. Đây thực sự là tiêu chí khó cần sự nỗ lực hơn nữa của các xã bởi tiêu chí giai đoạn này nhiều chỉ tiêu hơn và yêu cầu đánh giá cũng cao hơn nhiều.Ở giai đoạn mới, tỉnh Quảng Trị bám sát các quy định của Trung ương và đã đưa ra hướng dẫn cụ thể:

Ở chỉ tiêu 13.1,xã cần có ít nhất 01 HTX đạt các yêu cầu về: Tổ chức, hoạt động theo quy định của Luật Hợp tác xã hiện hành;Có ít nhất 01 loại dịch vụ cơ bản, thiết yếu theo đặc điểm từng địa phương, phục vụ thành viên hợp tác xã và người dân trên địa bàn;Được đánh giá, xếp loại khá trở lên (hoặc trung bình trở lên đối với hợp tác xã thành lập dưới 03 năm) theo quy định tại Thông tư 01/2020/TT-BKHĐT ngày 19/02/2020 của Bộ Kế hoạch và Đầu tư hướng dẫn phân loại và đánh giá hợp tác xã và các văn bản sửa đổi, bổ sung (nếu có); và có quy mô Có quy mô thành viên theo quy định của Luật HTX hiện hành.

Về chỉ tiêu 13.2 xã có mô hình liên kết sản xuất gắn với tiêu thụ sản phẩm chủ lực đảm bảo bền vững mô hình, tỉnh cũng đưa ra hướng dẫn cụ thể là mô hình này cũng cần có Hợp đồng liên kết gắn sản xuất với tiêu thụ sản phẩm được thực hiện trước thời điểm thẩm định đạt tiêu chí tối thiểu là 06 tháng và còn hiệu lực tại thời điểm thẩm định.
Ngoài ra, so với bộ tiêu chí giai đoạn trước, giai đoạn này bổ sung thêm 02 chỉ tiêu mới là: Đối với các xã có làng nghề, tiêu chí 13 cũng yêu cầu thêm chỉ tiêu 13.3 là có kế hoạch và triển khai kế hoạch bảo tồn, phát triển làng nghề truyền thống gắn với hạ tầng về bảo vệ môi trường; Và chỉ tiêu 13.4 - Có tổ khuyến nông cộng đồng.

Trên địa bàn tỉnh Quảng Trị, việc hiện tiêu chí 13 theo bộ tiêu chí cũ đã gặp nhiều khó khăn, kết quả khảo sát đến cuối năm 2020, số lượng HTX nông nghiệp trên địa bàn các xã là 261 HTX, trong đócó 78 xã có mô hình Hợp tác xã, có 23 xã trên toàn tỉnh chưa có HTX và có 26 HTX nông nghiệp có nhu cầu thành lập trên địa bàn 16 xã.Với 57 xã đạt chuẩn nông thôn mới tính đến cuối năm 2020 thì có 47 xã có HTX nông nghiệphoạt động theo luật HTX 2012 được đánh giá xếp loại khá tốt theo Thông tư 09/2017/TT-BNNPTNT;10 xã có HTX nông nghiệpđang được đánh giá hoạt động trung bình, yếu theo Thông tư 09/2017/TT-BNNPTNT.Toàn tỉnh có 93 mô hình liên kết trên tổng số 63 xã, trong đó, HTX đóng vai trò là chủ trì liên kết 57 mô hình, 7 mô hình do tổ hợp tác, và 13 mô hình do hộ nông dân. Số xã có HTX tham gia liên kết (thu mua, tiêu thụ sản phẩm) là 34 xã.Số xã đạt chuẩn NTM có mô hình liên kết là 47 xã, với tổng cộng 71 mô hình liên kết. Các sản phẩm liên kết tập trung chủ yếu là sản phẩm: Lúa gạo, hồ tiêu, cà phê, gà, lợn, tôm, cây ăn quả... Nhìn chung, quy mô liên kết của các mô hình liên kết còn nhỏ, các đơn vị tham gia liên kết là HTX hoặc các công ty trên địa bàn tỉnh. Một số liên kết còn chưa có hợp đồng, thiếu bền vững. Nhiều xã đã đạt tiêu chí nhưng sau một thời gian rà soát lại bị rớt tiêu chí. Số lượng xã đạt tiêu chí 13 khá cao, tuy nhiên thực tế hoạt động của các HTX ở các xã đã đạt tiêu chí này còn nhiều khó khăn, vướng mắc. Nguyên nhân chủ yếu là một số xã khi được chọn phấn đấu đạt chuẩn NTM “vội vàng” vận động người dân để nhanh chóng thành lập HTX. Từ sự gượng ép này dẫn đến HTX được thành lập lên theo kiểu cho có, không phát huy được vai trò dẫn dắt, đổi mới hình thức tổ chức sản xuất.

Từ những khó khăn trong thực hiện tiêu chí giai đoạn trước, để thực hiện hiệu quả tiêu chí 13 trong giai đoạn tiếp theo, nhất là trước những yêu cầu cao hơn về chất lượng và số lượng chỉ tiêu của tiêu chí, đòi hỏi các cấp, đặc biệt là cấp xã cần có sự quan tâm, nỗ lực, phấn đấu hơn nữa trong thực hiện tiêu chí đảm bảo tính thực chất và hiệu quả trong việc triển khai thực hiện, trong đó cần chú trọng một số nội dung: Đẩy mạnh việc tuyên truyền, phổ biến những mô hình HTX nông nghiệp hoạt động có hiệu quả cao để tạo sự chuyển biến trong nhận thức và hành động của cán bộ, người dân về vai trò, vị trí, tổ chức hoạt động của HTX; Bám sát các bộ tiêu chí đánh giá phân loại HTX nông nghiệp theo Thông tư 01/2020/TT-BKHĐT để có định hướng hỗ trợ HTX như: đối với những HTX xếp loại trung bình và yếu kém keo dài thì nên có phương án sáp nhập, củng cố bộ máy hoặc giải thể; đối vớihợp tác xã xếp loại khá tốt tạo điều kiện tham gia các chương trình phát triển kinh tế xã hội của địa phương; Tích cực hỗ trợ các Ban sáng lập viên trên địa bàn các xã có nhu cầu thành lập mới HTX để sớm hoàn thiện tiêu chí 13.1 (Yêu cầu HTX hoạt động theo Luật HTX 2012 và HTX hoạt động có hiệu quả);Cần có lộ trình xây dựng kế hoạch cụ thể, đảm bảo trong công tác thành lập mới, hỗ trợ hợp tác xã hoạt động trên tinh thần tự nguyện, hiệu quả và bền vững, tránh tình trạng công nhận xong tiêu chí là hợp tác xã ngững hoạt động. Quá trình triển khai hoặc đề xuất về nhu cầu thực hiện các chính sách hỗ trợ cho khu vực nông thôn cần quan tâm đến loại hình HTX nông nghiệp, đặc biệt các chính sách hỗ trợ gắn sản xuât với tiêu thụ sản phẩm thông qua vai trò HTX ; Xác định sản phẩm chủ lực của xã, hỗ trợ xây dựng các mô hình liên kết gắn sản xuất với tiêu thụ sản phẩm thông qua vai trò hợp tác xã, kêu gọi kết nối với doanh nghiệp nhằm đảm bảo tính ổn định và hiệu quả của mô hình