Mặc dù thời điểm đạt chuẩn nông thôn mới của các địa phương khác nhau, nhưng khi tỉnh có chủ trương xây dựng nông thôn mới kiểu mẫu, các địa phương đều triển khai rầm rộ, đặc biệt là đã huy động sự tham gia vào cuộc tích cực của đông đảo người dân. Đến với nhiều xã, bên cạnh cơ sở hạ tầng được đầu tư xây dựng khang trang, chúng ta có thể ngỡ ngàng với những hàng rào xanh thẵng tắp, những đường hoa lung linh sắc màu, những ánh điện đường quê sáng rực và những khu vườn mẫu được chỉnh trang vừa đẹp mắt vừa đem lại nhu nhập cao cho người nông dân.
Mục tiêu của xây dựng nông thôn mới kiểu mẫu là nâng chất các tiêu chí nông thôn mới, trong đó quan tâm nhiều hơn đến nâng cao chất lượng đời sống vật chất và giá trị hưởng thụ tinh thần cho người dân. Trên cơ sở cái gốc là 12 tiêu chí, mỗi địa phương lựa một cách làm sáng tạo khác nhau tùy theo điều kiện thực tế và khả năng về nguồn lực để tạo điểm nhấn riêng như: tập trung phát triển sản xuất nâng cao thu nhập, đẩy mạnh công tác chỉnh trang nông thôn, tập trung cải tạo vườn tạp, hoặc quan tâm đến công tác bảo vệ môi trường…
Vĩnh Thủy, một trong 3 xã đạt chuẩn nông thôn mới đầu tiên của tỉnh Quảng Trị. Vì vậy, khi xây dựng nông thôn mới kiểu mẫu có nhiều thuận lợi hơn so với các xã còn lại. Xác định nâng cao thu nhập vẫn là mục tiêu hàng đầu, Vĩnh Thủy đã tập trung đẩy mạnh phát triển sản xuất, thúc đẩy phát triển các mô hình liên kết từ sản xuất đến tiêu thụ, nhiều mô hình cây ăn quả có giá trị được người dân sản xuất theo tiêu chuẩn VietGAP. Bên cạnh đó xã còn tập trung vào việc cải tạo vườn tạp, vận động người dân áp dụng các tiến bộ khoa học kỹ thuật, phát triển các loại cây trồng mới phù hợp với thổ nhưỡng của địa phương. Các hợp tác xã trên địa bàn đều hoạt động có hiệu quả, trong đó có 2 hợp tác xã đạt chuẩn hợp tác xã nông nghiệp kiểu mới. Thu nhập bình quân đầu người cuối năm 2019 đạt 39,3 triệu đồng, tỷ lệ hộ nghèo còn 1,93%. Ông Lê Đức Diện, Phó Chủ tịch UBND xã Vĩnh Thủy cho biết “ từ nguồn vốn Chương trình MTQG xây dựng nông thôn mới năm 2018, xã đã tập trung đầu tư cho 50 hộ gia đình cải tạo vườn tạp, hình thành những khu vườn cây ăn quả hứa hẹn đem lại thu nhập cao. Bên cạnh chăm lo phát triển kinh tế, xã còn quan tâm nhiều đến công tác tạo cảnh quan xanh, sạch, đẹp. Ban chỉ đạo nông thôn mới đã chỉ đạo Ban phát triển các thôn vận động bà con xây dựng bồn, trồng hoa dọc các tuyến đường; thường xuyên vệ sinh đường làng, ngõ xóm vào ngày 20 hàng tháng. Việc làm này được người dân tích cực hưởng ứng và đã trở thành thói quen. Hiện nay, xã đã đạt 8/12 tiêu chí, còn 4 tiêu chí sẽ tiếp tục chỉ đạo hoàn thiện và phấn đấu đạt chuẩn nông thôn mới kiểu mẫu trong năm 2019”.
Người dân tự trồng và chăm sóc đường hoa tại xã Vĩnh Thủy Hiện nay, nguồn vốn cho xây dựng nông thôn mới kiểu mẫu được bố trí từ nguồn ngân sách nhà nước rất ít. Các địa phương chủ yếu huy động các nguồn lực khác và nguồn đóng góp của người dân. Do đó, trong xây dựng nông thôn mới kiểu mẫu nếu người dân không vào cuộc thì khó có thể làm được. Tại xã Cam Chính, một trong những xã làm tốt về công tác chỉnh trang nông thôn. Đến đây chúng ta thực sự ngạc nhiên trước những đường hoa trải dài đến tận các thôn, ngõ xóm. Điều đáng trân trọng là tất cả đều do người dân đóng góp để thực hiện. Người dân nơi đây đã thực sự hiểu rõ về mục đích, nội dung, cách làm cũng như mục tiêu xây dựng nông thôn mới kiểu mẫu của địa phương. Ông Nguyễn Phúc Thuận - Bí thư chi bộ thôn Đốc Kỉnh (xã Cam Chính) cho biết “ Trong xây dựng nông thôn mới kiểu mẫu, chúng tôi luôn đề cao công tác tuyên truyền vận động, làm cho dân hiểu, dân tin. Nhờ vậy, người dân đã rất tích cực tham gia các hoạt động chỉnh trang nông thôn như trồng cây xanh, trồng hoa, vệ sinh môi trường nông thôn. Cán bộ, đảng viên và nhân dân trong thôn luôn đoàn kết, thống nhất, năng động, sáng tạo bằng nhiều cách làm với sự quyết tâm cao. Tất cả các phần việc mà thuộc về trách nhiệm của người dân, chúng tôi luôn gương mẫu thực hiện, vì chúng tôi luôn ý thức được rằng mục đích của xây dựng nông thôn mới kiểu mẫu là đem lại lợi ích cho chính chúng tôi”.
Là xã miền núi nhưng Tân Hợp (huyện Hướng Hóa) đã có nhiều nỗ lực trong triển khai xây dựng nông thôn mới kiểu mẫu. Ông Trần Vinh - Chủ tịch xã cho biết, để xây dựng nông thôn mới kiểu mẫu xã đã tập trung huy động mọi nguồn lực; tuyên truyền, vận động nhân dân tham gia thực hiện Bộ tiêu chí nông thôn mới. Mặc dù là xã miền núi nhưng đến nay, xã đã đạt 8/12 tiêu chí. Đời sống người dân ngày càng một nâng cao, thu nhập bình quân đầu người năm 2018 đạt 36 triệu đồng/người, hộ nghèo giảm xuống còn 2,46%. Theo kế hoạch, xã sẽ phấn đấu đạt chuẩn nông thôn mới kiểu mẫu vào năm 2020.
Không chỉ thực hiện Bộ tiêu chí nông thôn mới kiểu mẫu của tỉnh, một số địa phương chủ động ban hành Bộ tiêu chí riêng của xã, huyện. Xã Vĩnh Kim đã ban hành Bộ tiêu chí nông thôn mới kiểu mẫu trên địa bàn xã. Tổ chức Hội thi giữa các thôn và có chính sách khen thưởng với mức 30 triệu đồng/thôn. Huyện Cam Lộ ban hành Bộ tiêu chí Khu dân cư nông thôn mới kiểu mẫu, triển khai rộng rãi trên địa bàn 8 xã; với chính sách khen thưởng cho 1 khu dân cư đạt chuẩn là 50 triệu đồng/khu dân cư. Với những cách làm này đã tạo khí thế thi đua sôi nỗi, lan tõa phong trào xây dựng nông thôn mới lan tõa trên nhiều địa phương, góp phần đẩy nhanh tiến độ chung của toàn tỉnh.
Đến thời điểm này, trong 8 xã được tỉnh chỉ đạo điểm xây dựng nông thôn mới kiểu mẫu có 03 xã đạt 9/12 tiêu chí, 02 xã đạt 8/12 tiêu chí, 01 xã đạt 6/12 tiêu chí và 02 xã đạt 5/12 tiêu chí. Theo kế hoạch năm 2019, tỉnh Quảng Trị phấn đấu có 2 xã đạt chuẩn nông thôn mới kiểu mẫu. Để đạt được mục tiêu này, trong thời gian còn lại đòi hỏi các địa phương cần phải nỗ lực hơn nữa, năng động, sáng tạo, tăng cường công tác tuyên truyền vận động, tập trung huy động mọi nguồn lực nhằm thực hiện đạt mục tiêu đề ra.