Thách thức lớn nhất trong thực hiện tiêu chí về môi trường trong xây dựng NTM ở Vĩnh Linh là tình hình rác thải sinh hoạt nông thôn ngày càng gia tăng về số lượng và chủng loại, đặc biệt, trong thành phần rác thải có nhiều vật khó phân hủy như túi nilon, các bao bì, vỏ chải lọ thuốc bảo vệ thực vật... Trong khi đó tốc độ tăng trưởng kinh tế và đô thị hóa nhanh nhưng nguồn kinh phí thực hiện các dự án xây dựng cơ sở hạ tầng, bảo vệ môi trường còn hạn chế. Việc quy hoạch quỹ đất cũng như nguồn kinh phí giải phóng mặt bằng để di dời các cơ sở nhỏ lẻ trong khu dân cư có phát sinh chất thải về lâu dài tiềm ẩn nguy cơ gây ô nhiễm môi trường lại rất khó khăn.
Theo báo cáo từ UBND huyện Vĩnh Linh, những năm gần đây tổng lượng chất thải trên địa bàn huyện đạt khoảng 60 tấn/ ngày. Trong đó, tỉ lệ rác hữu cơ chiếm 60%, tỉ lệ rác vô cơ có thể tái chế chiếm 10% và 30% tỉ lệ rác không thể thu hồi, tái chế. Hiện nay toàn bộ rác thải của 18/18 xã, thị trấn đều được tập trung về một bãi rác tạm tại xã Vĩnh Chấp. Chất thải sau khi được thu gom đều được Trung tâm Môi trường đô thị Vĩnh Linh sử dụng hóa chất và chế phẩm sinh học phun diệt ruồi, nhặng, hạn chế mùi hôi, làm giảm thể tích rồi tiến hành san ủi, chôn lấp. Tuy vậy vẫn có những ảnh hưởng nhất định đến đời sống, sinh hoạt của những khu dân cư sinh sống liền kề.
Trước thực trạng này, sau khi xem xét kiến nghị của UBND huyện Vĩnh Linh cũng như khảo sát thực tế tại địa phương, tháng 7/2019, UBND tỉnh Quảng Trị đã ban hành Quyết định số 1966/QĐ-UBND về việc phê duyệt thiết kế bản vẽ thi công, dự toán đầu tư xây dựng công trình “Xử lý đóng cửa và nâng cấp xây dựng bãi rác tập trung huyện Vĩnh Linh” với tổng kinh phí thực hiện trên 12,8 tỉ đồng. Đến đầu năm 2021, công trình được khởi công tại thôn Tân Định, xã Vĩnh Chấp (sát ngay cạnh bãi rác tạm). Dự kiến đến ngày 30/12/2021 bãi xử lý rác tập trung này sẽ hoàn thành và đưa vào sử dụng.
Bên cạnh đó, huyện Vĩnh Linh cũng đã triển khai kịp thời nhiều giải pháp bảo vệ môi trường. Chỉ đạo Trung tâm Môi trường đô thị tiếp tục phối hợp với cơ quan chức năng, địa phương liên quan tổ chức triển khai thực hiện tốt các văn bản chỉ đạo, hướng dẫn của các cấp về công tác bảo vệ môi trường; đẩy mạnh việc thu gom rác thải tại các xã, thị trấn; tăng cường công tác kiểm tra, giám sát và phối hợp chặt chẽ với các địa phương trong việc quản lý, bảo vệ tại bãi rác tạm hiện có, không để xảy ra ô nhiễm và các sự cố môi trường. Đồng thời tích cực tuyên truyền, thuyết phục Nhân dân thực hiện tốt công tác bảo vệ môi trường, mở rộng mô hình phân loại rác thải tại nguồn để thuận lợi cho việc vận chuyển và xử lý chất thải rắn về sau.
Nhờ vậy, trên địa bàn huyện xuất hiện nhiều mô hình bảo vệ môi trường hiệu quả như mô hình phân loại và xử lý rác thải tại hộ gia đình; thu gom rác thải, hạn chế dùng túi nilon… của Hội LHPN huyện. Đoàn Thanh niên tiến hành công tác xã hội hóa, hình thành nhiều công trình thắp sáng đường quê; đảm nhận tuyến đường sáng- xanh- sạch- đẹp- văn minh- an toàn; thành lập nhiều câu lạc bộ tình nguyện thu gom rác thải đồng ruộng, bãi biển. Hội Cựu chiến binh duy trì các mô hình “Đoạn đường ông cháu cùng chăm”. Hội Nông dân triển khai mô hình thu gom vỏ thuốc bảo vệ thực vật... góp phần không nhỏ trong việc thực hiện tiêu chí về môi trường trong xây dựng NTM. Đến nay tại khu vực nông thôn trên địa bàn huyện, tỉ lệ thu gom rác thải đạt 93%; tỉ lệ sử dụng nước hợp vệ sinh đạt mức 96%; có 14/15 xã trên địa bàn huyện đạt tiêu chí môi trường trong xây dựng NTM, chiếm tỉ lệ 93,3%.
Theo quy định, để đạt tiêu chí về môi trường phải hoàn thành 5 nội dung: Tỉ lệ hộ được sử dụng nước sạch hợp vệ sinh theo quy chuẩn quốc gia đạt 75%; 100% các cơ sở sản xuất, kinh doanh đạt tiêu chuẩn về môi trường; không có các hoạt động gây suy giảm môi trường; đẩy mạnh các hoạt động phát triển môi trường xanh, sạch, đẹp; nghĩa trang được xây dựng theo quy hoạch; chất thải, nước thải được thu gom và xử lý theo quy định... Những yêu cầu của tiêu chí môi trường trong xây dựng NTM là cần thiết, nhằm hướng đến mục tiêu bảo vệ, nâng cao chất lượng môi trường sinh thái ở khu vực nông thôn.
Để hoàn thành các nội dung trên, thời gian tới, Vĩnh Linh tiếp tục phối hợp chặt chẽ giữa các ngành, đoàn thể huyện và đơn vị chức năng trong công tác kiểm soát ô nhiễm và chủ động xây dựng kế hoạch ứng phó các sự cố môi trường xảy ra; phòng tránh, khắc phục ô nhiễm môi trường do thiên tai. Thực hiện tốt công tác thẩm định, xác nhận các thủ tục về bảo vệ môi trường đối với các dự án, các cơ sở sản xuất, kinh doanh, chăn nuôi trên địa bàn. Tập trung hỗ trợ các xã thực hiện mô hình bảo vệ môi trường trong xây dựng NTM. Phấn đấu đến năm 2025 tỉ lệ rác thải được thu gom và xử lý ở khu vực nông thôn đạt trên 97%; tỉ lệ dân cư được sử dụng nước hợp vệ sinh đạt 100%; 100% xã đạt tiêu chí về môi trường trong xây dựng NTM.
Quá trình xây dựng NTM và thực hiện tiêu chí môi trường trong xây dựng NTM, bên cạnh sự quan tâm của các cấp chính quyền, đoàn thể, huyện Vĩnh Linh yêu cầu mỗi người dân cần nâng cao ý thức trong việc giữ gìn và bảo vệ môi trường, góp phần chung tay bảo vệ môi trường ngày càng xanh - sạch - đẹp, tiến tới xây dựng thành công huyện NTM.