Nông thôn mới Quảng Trị

Được đánh giá là một trong những địa phương có sự đa dạng về chuỗi sản phẩm công nghiệp, nông nghiệp nông thôn (CN, NNNT), huyện Vĩnh Linh đã có nhiều sản phẩm được các cấp bình chọn đạt tiêu biểu. Các sản phẩm này đã đem lại giá trị kinh tế cao và giải quyết việc làm cho nhiều lao động. Tuy nhiên, với mục tiêu xây dựng nền sản xuất phát triển bền vững, Vĩnh Linh đang nỗ lực tạo đà phát triển cho tất cả các sản phẩm CN, NNNT trên địa bàn.

Sau gần 5 năm thi hành Luật Hợp tác xã (HTX) năm 2012 trong lĩnh vực nông nghiệp, các HTX tuy có bước phát triển mạnh mẽ, nhiều hợp tác xã đã mạnh dạn xây dựng hợp tác xã kiểu mới, hoạt động năng động và hiệu quả, đem lại lợi ích cho thành viên. Tuy nhiên bên cạnh đó, rất nhiều các HTX cũng đã bộc lộ nhiều tồn tại, hạn chế cần phải khắc phục.

Qua hơn 9 năm triển khai thực hiện, Chương trình MTQG xây dựng nông thôn mới đã đạt được một số kết quả quan trọng. Đến nay, có 52/117 xã đạt chuẩn nông thôn mới, diện mạo nông thôn được đổi mới theo hướng sáng xanh sạch đẹp, cơ sở hạ tầng nông thôn được đầu tư hoàn thiện, đời sống vật chất và tinh thần của người dân ngày càng được nâng cao. Một số xã đã đạt chuẩn đang tiến tới xây dựng xã nông thôn mới kiểu mẫu, miền quê đáng sống. Tuy nhiên, vẫn còn sự không đồng đều về kết quả xây dựng nông thôn mới giữa các xã miền núi, dân tộc thiểu số và các xã vùng đồng bằng, tạo ra sự chênh lệch khá lớn giữa các vùng, miền.

Môi trường là một trong các tiêu chí khó thực hiện trong Bộ tiêu chí quốc gia về xây dựng nông thôn mới. Để hỗ trợ cho các địa phương thực hiện thí điểm và nhân rộng các mô hình bảo vệ môi trường, đặc biệt tại các xã khó khăn, biên giới, hải đảo, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Đề án 712 về thí điểm hoàn thiện và nhân rộng mô hình bảo vệ môi trường trong xây dựng nông thôn mới tại các xã khó khăn, biên giới, hải đảo theo hướng xã hội hóa, giai đoạn 2017-2020. Tuy nhiên, qua các năm triển khai còn gặp nhiều tồn tại, hạn chế, khó khăn vướng mắc.

Đối với một địa phương miền núi có điều kiện kinh tế- xã hội khó khăn, tỷ lệ hộ nghèo chiếm trên 53% (cuối năm 2017), đồng bào dân tộc thiểu số chiếm 80% dân số..., quá trình triển khai chương trình xây dựng nông thôn mới (NTM) không hề dễ dàng đối với huyện Đakrông. Tuy nhiên, với sự lãnh đạo của cấp ủy đảng, sự quản lý, điều hành của chính quyền, sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị, đặc biệt là việc phát huy vai trò chủ thể của người dân, sau hơn 7 năm chương trình NTM được triển khai, bộ mặt nông thôn huyện Đakrông đã có nhiều khởi sắc, đời sống người dân từng bước đổi thay.

Vấn nạn thực phẩm bẩn khiến cho nhu cầu về các sản phẩm nông nghiệp hữu cơ được đẩy lên cao. Nhiều thương nhân, doanh nghiệp (DN) nhờ nắm bắt được xu hướng tiêu dùng này đã quyết định tham gia đầu tư sản xuất, nuôi trồng, chế biến, kinh doanh các sản phẩm hữu cơ. Tuy nhiên, do đây là lĩnh vực khá mới mẻ nên DN gặp khá nhiều trở ngại.

Những năm trở lại đây, tình hình kinh tế-xã hội ở huyện Gio Linh có nhiều chuyển biến tích cực, đời sống vật chất, tinh thần của người dân từng bước được nâng lên. Tuy nhiên, cùng với sự phát triển kinh tế- xã hội, tình hình an ninh trật tự cũng nảy sinh nhiều vấn đề phức tạp, đặc biệt là tệ nạn cờ bạc, trộm cắp tài sản, gây rối trật tự công cộng...thường xuyên diễn ra.

Những năm gần đây, loại hình du lịch cộng đồng (homestay) xuất hiện tại một số vùng nông thôn và bước đầu mang lại hiệu quả kinh tế-xã hội cao. Tuy nhiên, mô hình này phần lớn hình thành dưới hình thức tự phát, chưa có quy hoạch cụ thể, rất cần sự định hướng từ phía chính quyền địa phương để hướng tới sự phát triển an toàn, hiệu quả bền vững.

Việc ứng dụng thành quả của khoa học công nghệ và cách mạng công nghiệp 4.0 vào sản xuất nông nghiệp thông minh là xu hướng tất yếu. Tuy nhiên, nông nghiệp thông minh không phải cứ ứng dụng công nghệ cao (CNC), công nghệ tiên tiến là sẽ thành công.

Đây không phải giống đu đủ lùn Thái Lan mà giống đu đủ truyền thống. Tuy nhiên, anh Lê Minh Bảy, ở thôn 5, xã Nghĩa Dũng, TP. Quảng Ngãi (Quảng Ngãi) có bí quyết làm lùn cây đu đủ truyền thống, giúp cây “đẻ” trái sát gốc thay vì cây trưởng thành cao 2 - 3m mới cho ra trái như trước kia.

Sự cố môi trường biển miền Trung tháng 4/2016 đã làm thiệt hại nghiêm trọng đến sản xuất kinh doanh và đời sống của nhân dân, nhất là người dân ven biển thuộc 4 tỉnh Hà Tĩnh, Quảng Bình, Quảng Trị và Thừa Thiên - Huế. Ngày 24/7/2017, Bộ Y tế đã chính thức công bố thủy sản miền Trung an toàn. Tuy nhiên, người dân ven biển đã và đang tiếp tục đối mặt với nhiều khó khăn trong việc khôi phục sinh kế cũ cũng như chuyển đổi sinh kế phù hợp theo hướng bền vững.

Nuôi gà trên cát là hình thức chăn nuôi được người dân vùng biển thực hiện từ lâu đời bởi rất phù hợp và hiệu quả kinh tế cao. Tuy nhiên, trước đây người dân vùng biển chỉ chú trọng phát triển nghề biển mà ít quan tâm phát triển nông nghiệp nên mô hình chăn nuôi này ít phát triển, người dân chỉ chăn nuôi đủ làm thực phẩm chứ không phát triển thành sản xuất hàng hóa tạo nguồn thu nhập. Từ lúc xảy ra sự cố ô nhiễm môi trường biển, người dân các xã ven biển chuyển đổi sinh kế, trong đó có phát triển nông nghiệp thì mô hình chăn nuôi gà thả vườn trên cát tỏ ra hiệu quả hơn bởi kỹ thuật nuôi đơn giản và sản phẩm thịt gà hơi dễ tiêu thụ lại bán được giá nên mang lại thu nhập khá ổn định cho người dân.

Quá trình triển khai thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới (NTM), huyện Hải Lăng đã đạt được những kết quả quan trọng trên nhiều lĩnh vực. Tuy nhiên, trong điều kiện còn nhiều khó khăn, nhất là nguồn lực đầu tư của nhà nước và nhân dân hạn chế, chương trình xây dựng NTM của địa phương vẫn còn không ít trở ngại, đòi hỏi sự nỗ lực, cố gắng lớn của cấp ủy, chính quyền địa phương trong thời gian tới.

Trong 6 năm qua, thực hiện chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới, huyện Đakrông đã huy động sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị và từng bước làm thay đổi nhận thức của người dân, đặc biệt đã lồng ghép các chương trình, dự án đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng và thực hiện các chính sách hỗ trợ sản xuất. Kết quả đã làm cho bộ mặt các bản làng có thêm nhiều thay đổi, đời sống của người dân từng bước được cải thiện, tuy nhiên vẫn còn nhiều khó khăn, vướng mắc cần được tháo gỡ

Từng bước khai thác tiềm năng đất đỏ ba zan, phát triển kinh tế, nâng cao thu nhập, cho đến nay xã Trung Sơn, huyện Gio Linh đã trồng được hơn 200 ha hồ tiêu. Thực tế cho thấy đây là 1 loại cây công nghiệp dài ngày phù hợp với đất đai, khí hậu ở đây, đã mang lại thu nhập không nhỏ cho người dân. Tuy nhiên do nhiều nguyên nhân, trong thời gian qua đã có 12 ha bị chết

Để phát triển kinh tế, nâng cao thu nhập, lâu nay người dân trên địa bàn Quảng Trị đã tìm chọn, sản xuất nhiều loại cây trồng mang tính hàng hóa. Tuy nhiên khi đến mùa thu hoạch, vấn đề đáng quan tâm nhất đó là tìm đầu ra cho sản phẩm. Song điều đó gần đây đã được từng bước tháo gỡ, nhất là đối với cây dứa, doanh nghiệp cam kết sẽ thu mua đã làm cho người dân rất phấn khởi và nhiều nơi đang có kế hoạch nhân rộng mô hình, mở rộng diện tích.

Hóa chất bảo vệ thực vật (BVTV) đóng vai trò quan trọng trong phát triển nông nghiệp đó là phòng trừ dịch bệnh, bảo vệ cây trồng. Tuy nhiên, tình trạng sử dụng thuốc BVTV bừa bãi, việc buôn bán mặt hàng này không được quản lý chặt chẽ cộng với hệ lụy từ những kho chứa thuốc BVTV thời bao cấp chưa được xử lý triệt để đã ảnh hưởng không nhỏ đến chất lượng nông sản cũng như cuộc sống của người nông dân trên địa bàn tỉnh.

Cách đây hàng chục năm, đồng bào Vân Kiều, Pa Kô ở Quảng Trị đã tiến hành trồng lúa nước. Tuy nhiên người dân chỉ làm theo kiểu “nhờ trời”, ít quan tâm chăm sóc, dẫn đến năng suất lúa thu được không cao. Vụ đông xuân 2016 - 2017, Trung tâm Khuyến nông (KN) tỉnh đã triển khai mô hình trồng thâm canh cây lúa nước tại các xã Linh Thượng (huyện Gio Linh), Tân Thành, Hướng Linh, Hướng Phùng (huyện Hướng Hóa) trên diện tích 12 ha. Việc làm này nhằm mục tiêu giúp người dân nắm vững quy trình kỹ thuật, sử dụng các giống lúa mới có năng suất, chất lượng cao, góp phần nâng cao trình độ thâm canh, tăng hiệu quả sản xuất, chủ động lương thực và giảm áp lực lên khai thác tài nguyên rừng, góp phần bảo vệ và phát triển rừng.

Cũng như nhiều vùng miền khác ở Quảng Trị, trong 5 năm qua, khi triển khai chương trình xây dựng nông thôn mới, các xã vùng biển đã huy động sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị, đẩy mạnh công tác tuyên truyền, vận động, tạo sự đồng thuận của người dân cũng như tập trung huy động mọi nguồn lực xây dựng cơ sở hạ tầng, phát triển kinh tế nên đã hoàn thành được nhiều tiêu chí. Tuy nhiên do sự cố môi trường biển, hiện nay và những năm tới, chương trình xây dựng nông thôn mới ở những xã này gặp rất nhiều khó khăn.

Sau hơn 5 năm triển khai thực hiện, chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới (NTM) thật sự là một “luồng gió mới” thổi vào các làng quê trong tỉnh Quảng Trị. Tuy nhiên, đối với những xã vùng khó, triển khai xây dựng NTM vẫn gặp rất nhiều khó khăn, vướng mắc trong quá trình thực hiện.

Với những nỗ lực của cả hệ thống chính trị và sự đồng thuận của người dân, đặc biệt các địa phương khi xây dựng nông thôn mới đã triển khai quyết liệt, đồng bộ nhiều giải pháp và có những bước đi thích hợp nên đến 30 tháng 6 năm 2016, toàn tỉnh có 18 xã đạt 19 tiêu chí. Hiện nay UBND tỉnh đang tập trung chỉ đạo đẩy nhanh tiến độ xây dựng nông thôn mới, trong đó ưu tiên dành cho 13 xã để về đích vào cuối năm nay, tuy nhiên do nhiều nguyên nhân, đặc biệt do ảnh hưởng của sự cố môi trường biển nhiều xã ở vùng bãi ngang đang gặp khó khăn trong xây dựng nông thôn mới.

Xây dựng nông thôn mới, trong đó, thực hiện tiêu chí về văn hoá nhằm góp phần nâng cao đời sống tinh thần của nông dân Việt Nam, là “phần hồn” của nông thôn mới . Tuy nhiên, sau 5 năm thực hiện Chương trình, tiêu chí văn hoá trong xây dựng nông thôn mới (NTM) cũng đặt ra những vấn đề cần được nghiêm túc xem xét, giải quyết.

Theo số liệu báo cáo của Văn phòng điều phối T.Ư Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng NTM, đến nay, cả nước đã có hơn 1.840 xã và 23 đơn vị cấp huyện được công nhận đạt chuẩn NTM, tuy nhiên tỷ lệ các xã đạt tiêu chí số 17 về môi trường trên cả nước vẫn là một trong các tiêu chí đạt tỷ lệ thấp nhất.

“Sau 5 năm triển khai xây dựng nông thôn mới (NTM), bộ mặt nông thôn trên khắp cả nước đã thay đổi rõ rệt. Tuy nhiên, cùng với đó còn rất nhiều vướng mắc, khó khăn, trong đó năm 2016 là năm “bản lề” rất quan trọng cho giai đoạn 2 (2016 – 2020), với mục tiêu có ít nhất 50% số xã còn lại sẽ về đích. Vì vậy chúng ta sẽ điều chỉnh các tiêu chí cấp xã theo hướng vừa “cứng”, vừa “mềm”.

Vĩnh Thạch là một xã ven biển bãi ngang của huyện Vĩnh Linh (Quảng Trị), khi triển khai chương trình xây dựng nông thôn mới với xuất phát điểm thấp, tuy nhiên với sự hỗ trợ của các cấp, các ngành, đặc biệt được Chủ tịch nước bảo trợ, người dân đồng thuận và đã phát huy quyền làm chủ, hăng say lao động, sản xuất, đóng góp công sức và tiền của xây dựng cơ sở hạ tầng nên sớm đạt được 19 tiêu chí. Hiện nay xã Vĩnh Thạch đang tiếp tục nâng cao chất lượng đời sống vật chất và tinh thần của người dân, duy trì và nâng cao chất lượng xây dựng nông thôn mới.

Theo số liệu thống kê, đến nay toàn tỉnh Quảng Trị có 4 xã chính thức “cán đích” nông thôn mới là Vĩnh Thạch, Vĩnh Kim, Vĩnh Thủy (Vĩnh Linh) và Tân Hợp (Hướng Hóa). Các xã Triệu Thành (Triệu Phong), Gio Sơn (Gio Linh), Hải Thượng (Hải Lăng), Tân Liên (Hướng Hóa) đã đạt 19/19 tiêu chí, đang hoàn thiện hồ sơ đề nghị công nhận xã đạt chuẩn nông thôn mới. Tổng số tiêu chí nông thôn mới đã đạt được của 117 xã trong tỉnh là trên 1.330. Tuy nhiên, theo đánh giá của lãnh đạo nhiều địa phương đã và đang nỗ lực “cán đích” xây dựng nông thôn mới, việc giữ vững các tiêu chí đạt được là không đơn giản. Một số tiêu chí “mềm” như: an ninh - trật tự xã hội, môi trường, tỷ lệ hộ nghèo, thu nhập, văn hóa, cơ cấu lao động, hình thức tổ chức sản xuất… sẽ không bền vững nếu thiếu sự đồng lòng, đồng sức từ chính quyền và người dân.

Triển khai thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia (MTQG) xây dựng nông thôn mới (NTM) trong điều kiện còn nhiều khó khăn, thách thức; là một địa phương có điểm xuất phát thấp, chịu hậu quả nặng nề của chiến tranh, ngân sách địa phương hạn hẹp, đời sống nhân dân còn nhiều vất vả. Tuy nhiên, với quyết tâm, nỗ lực của Lãnh đạo tỉnh, các ban, ngành, đoàn thể, các địa phương và sự tham gia đồng tình, hưởng ứng tích cực của người dân nên sau 5 năm triển khai thực hiện chương trình MTQG xây dựng NTM trên địa bàn đã và đang mang lại những kết quả tích cực.

Chương trình mục tiêu quốc gia (MTQG) xây dựng nông thôn mới (NTM) được triển khai trên địa bàn tỉnh Quảng Trị thời gian qua đã đạt được nhiều kết quả đáng ghi nhận. Số tiêu chí bình quân đạt được của các xã năm sau đạt cao hơn năm trước. Tính đến nay, toàn tỉnh cơ bản không còn xã đạt dưới 5 tiêu chí. Tuy nhiên, để hoàn thành các tiêu chí xây dựng NTM, đối với các xã miền núi vẫn còn gặp nhiều trở ngại, khó khăn.

Cho đến thời điểm này, huyện Vĩnh Linh là đơn vị dẫn đầu của tỉnh trong thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới với 3 xã đã về đích trong năm 2014. Bằng nhiều giải pháp tích cực, hiệu quả đồng thời phát huy tiềm lực của địa phương, sự vào cuộc của người dân cũng như các ban, ngành đoàn thể, nông thôn mới ở Vĩnh Linh đã thực sự góp phần thay đổi diện mạo của địa phương. Tuy nhiên, đối với 3 xã địa bàn vùng núi của huyện đó là Vĩnh Hà, Vĩnh Ô, Vĩnh Khê- đa số là đồng bào dân tộc thiểu số thì quá trình thực hiện chương trình nông thôn mới vẫn còn gặp nhiều khó khăn.

Cùng với sự đầu tư của Nhà nước và nỗ lực của chính quyền địa phương, nhiều người dân đã tự nguyện hiến đất, đóng góp tiền của, công sức để xây dựng, mở rộng đường giao thông nông thôn, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế- xã hội địa phương. Tuy nhiên, việc hoàn thành tiêu chí giao thông trong chương trình xây dựng nông thôn mới (NTM) hiện tại toàn tỉnh mới có 3/117 xã đạt (chiếm 2,6%).

Từ năm 2002 đến nay, các địa phương trong tỉnh đã tích cực thực hiện chương trình kiên cố hóa giao thông nông thôn. Kết quả đã mang lại hiệu quả thiết thực, không chỉ làm thay đổi bộ mặt nông thôn, miền núi mà còn phục vụ đắc lực cho sinh hoạt và phát triển kinh tế - xã hội. Tuy nhiên, quá trình thực hiện chương trình này vẫn còn 1 số vướng mắc, khó khăn cần được tháo gỡ.

Sau tết, công việc của nhà nông bao giờ cũng tất bật, bận rộn hơn. Đặc biệt, năm nay rét đậm xảy ra sau tết, ảnh hưởng không nhỏ đến cây trồng, vật nuôi, vì vậy nông dân Vĩnh Thạch (Vĩnh Linh, Quảng Trị) phải tập trung nhân, vật lực chống rét cho lúa, lạc, gia súc, gia cầm… Tuy nhiên, tinh thần ai nấy đều lạc quan, phấn khởi vì sau một năm Vĩnh Thạch đã vượt qua nhiều khó khăn do những tác động của thiên tai, dịch bệnh để hoàn thành kế hoạch phát triển kinh tế- xã hội của địa phương

Bảo vệ môi trường là một trong 19 tiêu chí trong Bộ tiêu chí Quốc gia về chương trình xây dựng nông thôn mới. Mục tiêu chung của tiêu chí này là: Bảo vệ môi trường, sinh thái, cải thiện, nâng cao chất lượng môi trường khu vực nông thôn. Tuy nhiên, trong quá trình triển khai xây dựng nông thôn mới tiêu chí này gặp nhiều khó khăn, bất cập, đặc biệt là công tác xử lý rác thải, bảo vệ vệ sinh môi trường nông thôn.

Đakrông là huyện miền núi đang gặp nhiều khó khăn so với các huyện, thị khác của tỉnh Quảng Trị trong công cuộc xây dựng NTM. Tuy nhiên, sự đoàn kết và đồng sức đồng lòng đang đưa huyện Đakrông đạt được không ít kết quả sau 3 năm thực hiện.

Vĩnh Thạch là 01 trong 03 xã vinh dự được Chủ tịch nước nhận hỗ trợ xây dựng nông thôn mới trên toàn quốc, là một xã ven biển bãi ngang của huyện Vĩnh Linh với xuất phát điểm thấp lại chịu nhiều hậu quả do chiến tranh để lại; tuy nhiên với ý chí bất khuất, kiên cường trong đấu tranh cũng như lao động, người nông dân Vĩnh Thạch luôn là lá cờ đầu trong công cuộc đổi mới, đặc biệt trong những năm qua nổi lên là một trong những địa phương đi đầu trong phong trào xây dựng nông thôn mới; trong đó Hội nông dân xã Vĩnh Thạch là một trong những đoàn thể có những hoạt động có hiệu quả, thiết thực góp phần trong thành công xây dựng nông thôn mới của của địa phương.

Chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng nông thôn mới là một chương trình được triển khai trên địa bàn cấp xã trong phạm vi cả nước nhằm phát triển nông thôn toàn diện, bao gồm nhiều nội dung liên quan đến hầu hết các lĩnh vực kinh tế, văn hóa, xã hội, môi trường, hệ thống chính trị cơ sở. Tuy nhiên, mục tiêu chủ yếu và xuyên suốt là nhằm không ngừng nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của người dân nông thôn. Như vậy, vấn đề đổi mới và phát triển các hình thức tổ chức sản xuất nói chung và các mô hình kinh tế trang trại nói riêng có hiệu quả ở nông thôn là 1 trong 19 tiêu chí để xem xét, đánh giá xã đạt chuẩn nông thôn mới theo quy định.